ضرورتِ تبیین الگوی مدیریت اسلامی بر مبنای گام دوم انقلاب

به مناسبت چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی و پیروزی حق بر باطل، «بیانیه گام دوم انقلاب» اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۹۷ توسط ولی امر مسلمین، مقام معظم رهبری نگاشته و جهت ابلاغ به عموم مسلمانان جهان صادر شد، یکی از اصلی‌ترین و بنیادی‌ترین منشورهای انقلاب به شمار می‌آید. سراسر این بیانیه تاریخی، مشحون است از امید به آینده و ساختن تمدن نوین اسلامی به‌عنوان هدف آرمانی و متعالی انقلاب اسلامی. بدون تردید، رسیدن به این هدف متعالی، بدون همدلی و خواست و همگرایی همه اقشار و همه مسلمانان در جهان وسیع و گسترده اسلام امکان‌پذیر نیست. این موضوع، اهمیت همگرایی در جهان اسلام را دو صدچندان کرده است.

این بیانیه با معرفی یک هستی‌شناسی منطقی و واقعی و مبتنی بر فطرت بشری به جهانیان، روزنه‌های امید حقیقی را به روی عموم مسلمانان و حتی به تعبیری آحاد جامعه بشری، از نخبگان گرفته تا عامه مردم، گشوده است. در این هستی‌شناسی به وجود ذات اقدس الهی و ارسال پیامبران و حضرت ختمی‌مرتبت حضرت محمد (ص) برای هدایت نوع بشر و بازگشت همه انسان‌ها به‌سوی خداوند و روز جزا و نیز تداوم رهبری انسان‌ها در ائمه اطهار (ع) و بقیه‌الله الاعظم ولی‌عصر و ظهور منجی عالم بشریت در روزی که خداوند اراده نماید، تأکید می‌گردد.

رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) در بیانیۀ مهم گام دوم انقلاب نیز به ورود انقلاب اسلامى ایران به دومین مرحلۀ خودسازى، جامعه پردازى و تمدن سازى اشاره و بر لزوم نزدیک کردن انقلاب به آرمان بزرگش یعنى ایجاد تمدن نوین اسلامى تأکید می‌کنند.

بیانیه گام دوم فراتر از یک بیانیه معمولی است که فقط به توصیف و تشریحِ گذشته و تحلیل فرصت‌ها و چالش‌ها و همچنین نقاط قوت و ضعف جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. صدور این بیانیه تاریخی در آغاز چهل‌سالگی انقلاب به‌وضوح نشان می‌دهد که علی‌رغم تمامی مشکلات و چالش‌های فرارو؛ مبانی، آرمان‌ها، مأموریت‌ها و اهداف انقلاب اسلامی همچنان استوار و خدشه‌ناپذیر بوده و برای ترسیم نقشه راه آینده بیش از هرزمانی معتبر هستند.

در آخرین بخش بیانیه گام دوم، حضرت امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) ضمن تبیین چشم‌اندازها و مأموریت‌هایی آینده و توصیه‌هایی کلیدی درباره آینده انقلاب اسلامی و تمدن نوین اسلامی در هفت موضوع علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و آزادی، عزت ملی و مرزبندی با دشمن و نهایتاً سبک زندگی به جوانان کرده‌اند.

از سویی دیگر وجود کشوری قدرتمند با مؤلفه‌ها و شاخصه‌های برتری ساز به‌عنوان کانون و مرکز ثقل این همگرایی در جهان اسلام، اجتناب‌ناپذیر و بسیار مهم و ضروری است. به نظر می‌رسد که بیانیه گام دوم انقلاب در خود شاخصه‌ها و مؤلفه‌هایی پنهان دارد که می‌تواند جمهوری اسلامی ایران را در منطقه و جهان به‌عنوان این کانون همگرایی معرفی کرده تا بتواند به ایفای نقش مؤثر و هدفمند خود بپردازد.

بدین ترتیب، بیانیه تاریخی «گام دوم انقلاب» نخست، تجدید مطلعی است خطاب به ملت قهرمان ایران و به‌ویژه جوانان مؤمن و انقلابی که به‌مثابه مشوری جهت دومین مرحله خودسازی و ساخت و توسعه تمدن اسلامی خواهد بود و انشالله فصل جدیدی از تمدن اسلامی را به‌واسطه تحقق آرمان‌های انقلاب رقم خواهد زد.

در این چارچوب، ضرورتِ تبیین الگوی مدیریت اسلامی بر مبنای گام دوم انقلاب بیش از هرزمانی احساس می‌شود و بر پژوهشگران حوزه مدیریت اسلامی و مدیران تصمیم‌ساز نظام است که در این راستا گام‌های عملی چه در حوزه پژوهش و نظریه‌سازی و چه در حوزه عملیات اجرایی از تمام ظرفیت‌های موجود در نظام مقدس جمهوری اسلامی استفاده نمایند.

در مدیریت اسلامی بخشی از هزینه‌ها و نیروهایی که در نظام‌های دیگر صرف کنترل و بازرسی و اطلاعات و ضداطلاعات می‌شود- و علی‌رغم تمامی این هزینه‌ها، ما شاهد فروپاشی آشکار نظام اخلاقی در سازمان‌های کشورهای غربی که بر مبنای اصالت نفع بناشده‌اند، هستیم- در جامعه متعالی اسلامی درراه ارتقاء فرهنگی و رشد معنوی کارکنان به کار گرفته می‌شود تا با تقویت روحیه دینی و تقوا و خداترسی، عامل کنترل‌کننده درونی در افراد به وجود آید و ضمن تأمین اهداف سازمان، رشد و ترقی و تعالی معنوی انسان‌ها نیز حاصل گردد (۱)؛ بنابراین، در سایه مدیریت اسلامی، از یکسو، هزینه‌های سیستم‌های نظارتی و اطلاعاتی کاهش می‌یابد و کارکنان این سازمان مجهز به یک سیستم خود نظارتی درونی و پایدار می‌گردند و از سوی دیگر سطح فرهنگ و معنویت انسان‌ها و درنتیجه معنویت و همدلی در کار و عدالت سازمانی بالا می‌رود.

در انتها، با عنایت به مشخص شدن شرایط علمی و عملی مدیریت اسلامی مستخرج از متن بیانیه گام دوم انقلاب، به مسئولین و مدیران ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران و تصمیم سازان مؤمن و انقلابی پیشنهاد می‌گردد شاخص‌ها و مؤلفه‌های مذکور را جهت انتخاب و انتصاب مدیران سازمان‌ها مورد تأکید و استفاده عملی و به‌عنوان شاخصه‌ای انتخاب آن‌ها در انتصابات قرار دهند؛ چراکه وجود و دغدغه این مؤلفه‌ها در آن‌ها نشان‌دهنده استعداد و زمینه آن‌ها در جهت حرکت برمدار مدیریت اسلامی می‌باشد و می‌تواند به تربیت نسلی از مدیران متعهد و جوانِ تراز انقلاب منتهی گردد.

پی‌نوشت‌ها:

(۱). بنگرید به: مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۷۱)، تبیین مفهوم مدیریت اسلامی، موسسه عالی آموزش‌وپرورش مدیریت و برنامه‌ریزی، دوره ۶، شماره ۴، زمستان ۱۳۷۱، صص ۱۴-۲۰.