هدف ما تأمین برق پایدار با هزینه معقول است

دکتر موسوی تاکامی مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای مازندران در حاشیه مراسم افتتاح طراحی  و استقرار اولین و پیشرفته‌ترین سیستم کنترل و پایش شبکه فوق توزیع نیروی برق بومی و دانش‌بنیان کشور در شرکت برق منطقه‌ای مازندران و گلستان عنوان کرد: استفاده از سیستم‌های کنترل، پایش و گردآوری داده‌های (SCADA) سنتی و غیرمکانیزه به اوایل دهه ۱۹۶۰ برمی‌گردد که بیشتر در صنایع برق و نفت و گاز و صرفاً بر پایه برخی تراشه‌ها استوار بود که از دهه ۱۹۸۰ به‌طور گسترده توسط شرکت‌های بزرگ صنعتی برای نظارت از راه دور سیستم‌ها در زمان واقعی بر پایه PLC مورداستفاده قرارگرفته‌اند. از طریق داده‌های اخذشده توسط سیستم‌های  SCADA، شرکت‌های برق دنیای پیشرفته توانسته‌اند قابلیت اطمینان شبکه را بهبود بخشند، به‌طور فعال مشکلات را شناسایی و حل کنند، الزامات کیفیت توان را برآورده نمایند و از تصمیم‌های استراتژیک برخوردار شده و سیستم بازیابی سریع‌تری بعد از بروز خطا داشته باشد.

وی بیان داشت: از منظر تاریخی، تنها شرکت‌های بزرگ از سیستم‌های اسکادا برای ایجاد زیرساختی سازگار، ایمن و پاسخگو با نظارت مستمر وضعیت استفاده کرده‌اند. بااین‌حال، حتی امروزه، بسیاری از شرکت‌های پیشرفته دنیا از مزایای سیستم اسکادا در شبکه فوق توزیع برخوردار نیستند. پیاده‌سازی سیستم‌های اسکادا، حتی برای شرکت‌های برق با چند ده پست، به روشی رایج در شبکه انتقال، مقرون‌به‌صرفه و امکان‌پذیر نیست. چراکه هزینه بالای تجهیزات از قبیل مودم، RTU و سایر تجهیزات جانبی و مخابراتی، قیمت سرسام‌آوری دارد.

تاکامی افزود: لازم است تا با استفاده از سیستم‌های SCADA و مدیریت انرژی، نسبت به جمع‌آوری و ثبت داده‌ها و تولید اطلاعات برای تصمیم‌گیری و تصمیم سازی هوشمندانه بدون نیاز به سرمایه‌گذاری مالی گزاف اقدام کرد؛ چراکه با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده از داده‌های جمع‌آوری‌شده می‌توان به‌صورت خودکار یا توسط مهندسین ماهر دیسپاچینگ، علاوه بر ارتقاء سطح و کیفیت تصمیم‌گیری، عیب‌یابی و تجزیه‌وتحلیل سیستم را انجام داده و از قبل آن، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات و نیز نرخ خروج ناخواسته تجهیزات را کاهش داد.

تاکامی گفت: سخت‌افزار و نرم‌افزار طراحی‌شده در این سیستم بومی‌شده که در برق منطقه‌ای مازندران ایجاد و استقرار یافت، قابلیت همکاری پذیری و اتصال به دستگاه‌های الکترونیکی هوشمند (IED) با طیف گسترده‌ای از پروتکل‌های ارتباطی را امکان‌پذیر کرده است. راه‌حل‌های نرم‌افزاری همراه با راه‌حل‌های جدید SCADA و سیستم مدیریت انرژی؛ دسترسی، مدیریت، امنیت، افزونگی و مقیاس‌پذیری داده‌ها را برای پشتیبانی از عملکردهای ضروری سیستم را نیز فراهم کرده است.

مدیرعامل برق منطقه‌ای مازندران و گلستان گفت: به‌طورکلی، هدف شرکت برق منطقه‌ای مازندران و گلستان، تأمین برق پایدار و قابل‌اعتماد با هزینه معقول است. چالش این است که باید تعادل مناسب بین هزینه کم و کیفیت خدمات بالا پیدا شود. بعلاوه، ازآنجایی‌که شرکت‌های برق بر اساس نرخ قابلیت اطمینان ارزیابی می‌شوند، اقدامات انجام‌شده و سیستم‌های پیاده‌سازی شده برای بهبود قابلیت اطمینان می‌توانند مستقیماً بر نتیجه نهایی تأثیر بگذارند.

لذا، برای ارائه خدمات قابل‌اعتماد، درک نحوه عملکرد شبکه فوق توزیع نیروی برق با داده‌های زمان واقعی بسیار مهم است. این اطلاعات مبنای موردنیاز برای تصمیم‌گیری مؤثر را فراهم می‌کند. درحالی‌که در حال حاضر شرکت‌های برق اغلب به بازدیدهای منظم سیستم در محل پست‌های فوق توزیع توسط اپراتورهایی که به میدان فرستاده می‌شوند برای جمع‌آوری نقاط داده متکی هستند، شرکت‌های پیشرو جهان از انواع سیستم‌های نظارت و کنترل برای جمع‌آوری داده‌های معادل از چندین مکان جغرافیایی به‌صورت پیوسته استفاده کرده‌اند. شرکت‌های برق می‌توانند به داده‌های فوری، ثابت و تاریخی ارائه‌شده توسط یک سیستم SCADA برای تصمیم‌گیری هوشمندانه و کارآمد که مدت‌زمان و دفعات قطع برق را کاهش می‌دهند، تکیه کنند. با اطلاعات بلادرنگ و دقیق، شرکت‌های برق می‌توانند بازدید‌ها و تعمیر و نگهداری را به‌طور مؤثرتری هدایت کنند.

این مقام مسئول اضافه کرد که این سیستم مدرن، مالتی تسکینگ و زمان واقعی است و قابل‌رقابت با سایر سیستم‌ها با برندهایی نظیر میکرو اسکادای ABB، NETVISION  و غیره می‌باشد و از جنبه‌های کلیدی سیستم کنترل و پایش شبکه فوق توزیع برق منطقه‌ای مازندران و گلستان عبارت از: اخذ داده‌های وضعیت زمان واقعی تجهیزات، داده‌های اندازه‌گیری و هشدار تجهیزات و ترانسفورماتورهای جریان، ولتاژ، قدرت، کلیدها و سایر تجهیزات، ذخیره‌سازی داده‌ها، کنترل ولتاژ و توان‌های اکتیو و راکتیو، طرح‌ریزی شبکه، ایجاد امکان عملیات از راه دور در صورت تائید پدافند غیرعامل، فعال بودن سیستم با امنیت بالا، بستر مخابراتی و ارتباطات مناسب، امکان پشتیبانی از سیستم بدون تأثیر تحریم‌ها، اخذ داده‌ها از سیستم‌های موجود و ارسال به مرکز دیسپاچینگ، تأمین ترندهای کارا، ثبت رخدادها و خطاها، امکان برقراری ارتباط با سایر سامانه‌ها نظیر مدیریت انرژی و سیستم تعمیرات و نگهداری، کمک به اپراتور در تحلیل سیستم و بازیابی سریع شبکه در زمان بروز خطا، تعداد نودهای بالا و نامحدود، دارا بودن سیستم کالرینگ و مرتب‌سازی داده‌های ولتاژ و غیره برای سهولت تصمیم‌گیری اپراتورها، استقرار سیستم بر بستر GIS، امکان ارسال فرمان‌های کنترل سیستم، توسعه‌پذیر، قابل‌انعطاف و سایر قابلیت‌های بروز سیستم‌های اسکادای مدرن دنیا؛ هستند.

او افزود: استقرار موفقیت‌آمیز این سیستم در برق منطقه‌ای مازندران و گلستان با صرفه‌جویی ۴ میلیون دلاری ارزی به همراه بوده است و نشان داده است که راه‌حل‌ها و خدماتی برجسته شده‌اند که به‌راحتی تجهیزات موجود با سیستم‌های جدید ادغام‌شده‌اند.

وی گفت که این سیستم از سیستم‌های جانبی نیز برخوردار است که امکان محاسبه معیارهایی نظیر، شاخص میانگین مدت قطع سیستم (SAIDI)، شاخص تناوب دفعات قطع متوسط سیستم (SAIFI) و شاخص تناوب دفعات قطع متوسط لحظه‌ای (MAIFI)، نرخ آمادگی سیستم، نرخ خروج سیستم، انرژی توزیع نشده، حد بارپذیری شبکه، قابلیت انتقال کل توان شبکه را دارا است.

وی در پایان این سیستم را کارآمد، بومی، دانش‌بنیان و هوشمند دانست و اشاره کرد که اکنون سیستم کنترل و پایش شبکه فوق توزیع نیروی برق شرکت برق منطقه‌ای مازندران و گلستان دارای شاخص‌های یک سیستم مدرن است که بدون PMU و صرفاً با استفاده از کنتورها که درواقع یک سیستم PMU بدون اندازه‌گیری زاویه فاز برای شبکه فوق توزیع هستند و مناسب هستند، توانسته است یک سیستم کنترل، پایش و گردآوری و تحلیل داده قوی بر بستر امن سایبری را در اختیار قرار دهد. همچنین با توجه به عدم امکان به‌روزرسانی سیستم‌های DCS پست‌ها به سبب تحریم نظیر سیستم‌های  Loan (ABB) و COMPASS (SIMENS)، می‌توان از سیستم‌های بومی‌شده مدرن استفاده کرد و در این زمینه شرکت برق منطقه‌ای مازندران در ابعاد هوشمند سازی شبکه، پیشرو است.